James Ensor
Eén van de schoonste schatten van het KMSKA is onze Ensorcollectie. De grootste ter wereld. Een goudmijn! James Ensor ging de geschiedenis in als de schilder van maskers. Maar hij is zo veel meer dan dat.
James Ensor een drieluik in vogelvlucht
James Ensor in vogelvlucht - Aflevering 1
James Ensor was onbetwist de grootste Belgische modernist. In deze aflevering gaan we op zoek naar zijn roots in Oostende.
James Ensor in vogelvlucht - Aflevering 2
Ontdek samen met de onderzoekers van het Ensor Research Project meer over het creatieve proces van de kunstenaar.
James Ensor in vogelvlucht - Aflevering 3
In deze aflevering nemen we James Ensor als kunstenaar onder de loep. En we gaan op bezoek bij zijn grootste fans.
De complete schilderijencollectie
Naast heel wat tekeningen en schetsen, bezit het museum maar liefst 38 schilderijen van James Ensor. Daar zitten enkele absolute pareltjes in. Bekijk ze allemaal.
James Ensor, (1896), olieverf op paneel, 37,3 x 45,3 cm, KMSKA, inventarisnummer 3112
1 / 38
James Ensor, 1884, olieverf op doek, 149 x 206,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2706
2 / 38
James Ensor, 1891, olieverf op paneel, 20 × 15,5 × 0,6 cm, KMSKA, inventarisnummer 3320
3 / 38
James Ensor, 1890, olieverf op doek, 89,5 × 149 cm, KMSKA, inventarisnummer 1856
4 / 38
James Ensor, 1880, olieverf op doek, 59 × 74 cm, KMSKA, inventarisnummer 1851
5 / 38
James Ensor, 1882, olieverf op doek, 79 × 98 cm, KMSKA, inventarisnummer 1412
6 / 38
James Ensor, 1881, olieverf op doek, 110,5 × 134,6 × 2,4 cm, KMSKA, inventarisnummer 1852
7 / 38
James Ensor, 1881, olieverf op doek, 74 × 59,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 1853
8 / 38
James Ensor, 1881 of 1882, olieverf op doek, 69 × 49 × 1,8 cm, KMSKA, inventarisnummer 1854
9 / 38
James Ensor, 1889, olieverf op doek, 59 × 74,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 1855
10 / 38
James Ensor, 1891, olieverf op doek, 59 × 74 cm, KMSKA, inventarisnummer 1857
11 / 38
James Ensor, 1896, olieverf op doek, 78,5 × 99 cm, KMSKA, inventarisnummer 1858
12 / 38
James Ensor, 1890, olieverf op doek, 62 × 68 cm, KMSKA, inventarisnummer 2075
13 / 38
James Ensor, 1880, olieverf op doek, 98 × 78 cm, KMSKA, inventarisnummer 2076
14 / 38
James Ensor, 1879, olieverf op doek gemaroufleerd op hout, 53 × 43,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2077
15 / 38
James Ensor, 1883, olieverf op doek, 79 × 99 cm, KMSKA, inventarisnummer 2174
16 / 38
James Ensor, 1884, olieverf op doek, 79 × 98,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2175
17 / 38
James Ensor, (1880), olieverf op doek, 79 × 98,3 cm, KMSKA, inventarisnummer 2188
18 / 38
James Ensor, 1880, olieverf op doek, 51 × 37 × 1,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2197
19 / 38
James Ensor, 1891, olieverf op paneel, 23,8 × 18 cm, KMSKA, inventarisnummer 2330
20 / 38
James Ensor, (1920-1930), olieverf op doek, 65 × 87 cm, KMSKA, inventarisnummer 2346
21 / 38
James Ensor, (1880 of 1882), olieverf op doek, 49,5 × 29 cm , KMSKA, inventarisnummer 2694
22 / 38
James Ensor, (1880 of 1881), olieverf op doek, 132 × 82,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2833
23 / 38
James Ensor, 1878, olieverf op doek, 35 × 45,1 cm, KMSKA, inventarisnummer 3380
24 / 38
James Ensor, 1880, olieverf op doek, 30,7 × 22,6 cm, KMSKA, inventarisnummer 3384
25 / 38
James Ensor, 1880, olieverf op doek, 59 × 74 cm, KMSKA, inventarisnummer 1851
26 / 38
James Ensor, (1906), olieverf op doek, 78,5 × 98,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 1959
27 / 38
James Ensor, 1889, olieverf op doek, 109 × 131,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2042
28 / 38
James Ensor, 1882, olieverf op doek, 205 × 150,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2073
29 / 38
James Ensor, 1889, olieverf op doek, 108,8 × 132,8 cm, KMSKA, inventarisnummer 2176
30 / 38
James Ensor, (1900 of 1904), olieverf op doek, 58,3 × 73,3 cm, KMSKA, inventarisnummer 1957
31 / 38
James Ensor, 1891, olieverf op doek, 31 × 39 × 6 cm , KMSKA, inventarisnummer 1958
32 / 38
James Ensor, (1879 en/of 1882), olieverf op doek, 63,5 × 51,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2074
33 / 38
James Ensor, 1890, olieverf op doek, 31,3 × 74 cm, KMSKA, inventarisnummer 2780
34 / 38
James Ensor, (1890), olieverf op doek, 58,5 × 40,5 cm, KMSKA, inventarisnummer 2809
35 / 38
James Ensor, 1887, olieverf op doek, 206 × 245 cm, KMSKA, inventarisnummer 2072
36 / 38
James Ensor, 1881, olieverf op doek, 132 × 108 cm, KMSKA, inventarisnummer 2735
37 / 38
James Ensor, (1876), olieverf op doek, 132 × 108 cm, KMSKA, inventarisnummer 2972
38 / 38
De man achter de maskers
We kennen James Ensor als pionier van de moderne kunst. Maar wie was de man achter de maskers? Een complexe persoonlijkheid. Het ene been in de 19de eeuw, het andere in de 20ste. Klassiek én vernieuwend. Een moeilijk mens die wél levenslang zorgt voor zijn familie. Statig en tegelijk dollend in het zand. Verknocht aan Oostende maar vaak in Brussel terug te vinden. Ja, Ensor had vele gezichten.
Curiosa
James Sidney Ensor groeit op in Oostende als zoon van een Belgische moeder en Engelse vader. De familie verhuurt gastenkamers en heeft een souvenirwinkeltje met curiositeiten. Zoals groteske carnavalsmaskers. Die spelen later een grote rol in zijn schilderijen. Net zoals vrouwen. Logisch. Na de dood van zijn vader in 1887 zorgt James voor zijn moeder, zijn inwonende tante Mimi, zijn zus Mariette én haar dochter Alexandrine.
Zolderatelier
Het creatieve virus heeft Ensor al snel te pakken. Hij schrijft zich in bij de lokale tekenschool. Vanaf zijn 16de schildert hij in open lucht. Thuis op zolder installeert hij een eigen atelier. Ensor is honkvast, maar trekt toch naar de academie van Brussel. Daar proeft hij van de vrijzinnige sfeer. En maakt er kennis met graficus Félicien Rops en schrijver Eugène Demolder. Zij stimuleren zijn vernieuwende blik op kunst.
Avant-garde
Is het door de vele vrouwen die hem thuis omringen? Feit is dat Ensor naast stillevens en zeezichten graag portretten tekent van jonge burgervrouwen. De Oestereetster is een topstuk van Europees realisme. Ensor heeft een groot sociaal netwerk. Samen met enkele oud-medeleerlingen van de academie richt hij Les Vingt op. Die vereniging speelt een belangrijke rol in de verspreiding van de nieuwste kunststromingen.
Maskers en skeletten
Stilaan ontwikkelt Ensor een eigen beeldtaal. Hij experimenteert met licht, lijn en kleur. In zijn taferelen duiken macabere motieven op: carnavalsmaskers en skeletten. Het leidt tot wereldberoemde maskerades zoals De intrige, een van de highlights van het KMSKA. Ensor breekt ook door in Duitsland. Daar geven ze hem zijn bijnaam: Le peintre des masques. Onder andere kunstenaar Paul Klee laat zich sterk door hem beïnvloeden.
Antwerpen
In 1905 organiseert de vereniging Kunst van Heden een grote tentoonstelling van Ensor in Antwerpen. De werken slaan in als een bom. Diverse leden van de vereniging tasten in de buidel en schenken hun Ensor-schilderijen later aan het KMSKA. De collectie groeit in de loop van de jaren. Bijkomende schenkingen en gerichte aankopen zorgen ervoor dat het KMSKA vandaag de grootste en meest diverse Ensor-collectie ter wereld bezit.
Creatieve baron
En de kunstenaar zelf? Stilzitten is niet zijn sterkste punt. Hij laat van zich spreken tot aan zijn dood. Zo publiceert hij over kunst, onthult zijn eigen standbeeld in Oostende, treedt regelmatig op als gelegenheidsspreker, schrijft een libretto, componeert muziek voor een balletstuk, maakt daar de kostuums én decors voor, krijgt de titel van baron én … ontmoet Einstein.
Op 19 november 1949 sterft hij in Het Heilig Hartziekenhuis in zijn geliefde Oostende. Hij is 89 jaar. België verliest een fenomeen.