De terugkeer
En dan is het zover. Na al die jaren van breken, beton gieten, asbest verwijderen, verbouwen en restaureren kunnen we kunstwerken installeren. De voorbereiding ervan is evenzeer een werk van jaren, waarbij nagenoeg alle museumteams bij betrokken waren. We geven met de videoreeks 'De terugkeer' een inkijk in dit project.
Een stappenplan als een recept:
1. Kiezen
‘Kill your darlings,’ heet dat. Zelfs met een uitbreiding van 40% aan ruimte voor de vaste collectie, kunnen we nog steeds niet alle 8.400 kunstwerken tegelijk tonen. Collectieonderzoekers en -beheerders, restauratoren en publiekswerkers wikten en wogen enkele maanden lang. Discussies gingen niet enkel over welke werken we zouden tonen. Ook de manier waarop, de zaalindeling, de conditie van de kunstwerken waren belangrijke gespreksthema’s. Het team stond eveneens voor de moeilijke taak te bepalen welke van onze topstukken de 25 absolute meesterwerken waren.
2. Factsheets
Eens de werken geselecteerd en de opstelling bepaald, werd er letterlijk gewogen. Alle geselecteerde collectiestukken gingen op de weegschaal en kregen een actueel conditierapport. Deze gegevens kwamen in een ‘factsheet’. Waarom? Het gewicht en andere fysieke gegevens zoals het type lijst en het formaat heeft impact op de manier van installeren. Zware werken krijgen steunbeugels, tere werken komen in een wandvitrine, bijvoorbeeld.
De conditie van het werk bepaalt de graad van behandeling. Behalve de altaarstukken, kregen alle werken in de selectie een behandeling. Van een nieuwe lijst, een reinigingsbeurt tot een volledige restauratie. Kwestie van al onze kunstwerken in topconditie te tonen bij opening.
3. Scenografie en tekst op zaal
Na een zware selectieprocedure kunnen Robbrecht & Daem met Aslı Çiçek aan de slag om de scenografie van het museum te ontwerpen. Zij creëren meubelen van tafels, tot sokkels en vitrines. Een familie van elementen die voor eenheid zorgt in zowel de historische als de nieuwe zalen.
De teams Collectie-Informatie, Publiekswerking en Collectieonderzoek slaan de handen in elkaar om de juiste objectlabels en zaalteksten te schrijven. Onze onderzoekers duiken in archieven en boeken zodat we bij opening ook de laatste informatie kunnen meegeven op alle dragers. De zaalteksten zijn zo inclusief mogelijk. Verschillende adviesorganen keken mee toe om ervoor te zorgen dat het taalgebruik voor iedereen begrijpbaar zal zijn.
4. Installatie
Onze collectiebeheerders leggen een gigantische puzzel samen tot een coherente planning. De werken die we op zaal tonen, komen niet alleen uit het depot in het museum. Tijdens de sluiting hadden we ook een restauratieatelier in de haven met een aanzienlijk depot. Bovendien reisde de collectie de wereld rond, als bruikleen in een tentoonstelling, of ter versterking van de collectie van een collega-museum. Al die werken moeten terugkeren naar het museum. Ze ondergaan bij thuiskomst een controle, eventueel een kleine behandeling of krijgen een nieuw ophangsysteem. Ondertussen wemelt het in de museumzalen van de activiteit. Anders dan toen het museum nog een echte bouwwerf was, maar niet minder bedrijvig. Art handlers rijden rond met kunstwerken om ze op te hangen of te zetten, kranen plaatsen zware beelden op sokkels. Verschillende aannemers knutselen sokkels in elkaar, hangen lichtarmaturen of installeren multimedia-apparatuur. Alles onder het toeziend ook van onderzoekers, restauratoren en collectiebeheerders. Zoals altijd blijkt ook nu: de realiteit is anders dan de foto of het plan. Hoe goed het hele museumteam alles vooraf uittekende in 2D- en 3D-simulaties, soms past dat ene werk toch niet tussen de andere. Want de lijst blijkt bijvoorbeeld de aandacht te veel op te eisen. Het blijft altijd puzzelen, kijken, meten. En bijstellen.